Kolędy naszych korzeni (audio)

Stowarzyszenie Muzyka Dawna w Jarosławiu jest patronem projektu terenowego Muzyczna Mapa. Od kilku lat jego autorzy podróżują po Ziemi Jarosławskiej oraz po zakątkach obecnego Podkarpacia w poszukiwaniu tzw. wariantów „osobistych”.

Cel spotkań ze śpiewakami i z ich repertuarem rozumieją jako długotrwały proces poznawczy, odkrywanie stopniowe, któremu poświęca się czas i serce: „Nie zadowalamy się nagrywaniem i robieniem zdjęć. Naszym celem jest wdrożenie się w szlachetne rzemiosło muzyki tradycyjnej, z właściwym mu przekazem ustnym. Podczas wyjazdów, spotkań zwracamy również uwagę na specyficzne dla tego regionu wielowiekowe współistnienie kultur Zachodu i bizantyńsko–ruskiego Wschodu, natrafiając na ślady wzajemnego przenikania się tych tradycji. Skupiając się zaś często na muzyce wokalnej nie zapominamy również o tutejszych instrumentalistach. Jeśli zaś śpiewy rejestrujemy w dużej mierze na ziemiach położonych na wschód i południe od Jarosławia, tak po muzykę instrumentalną jeździmy często w kierunku przeciwnym.

Rzeszowszczyzna, to wyjątkowy region muzyczny. Ścierają sie tu wpływy muzyki polskiej, regionu krakowskiego, tarnowskiego, sandomierszczyzny, lubelskiego ale również łemkowskie i ukraińskie. Przeważają tu rytmy dwójkowe – nieznane nigdzie polki tramelki, polki przez nogę, weselne krakowiaki. Rdzennie polskie rytmy mazurkowe maja tu godną reprezentację w postaci oberków, sztajerków, wolnych weselnych.Do tego występuje tu nieznany nigdzie indziej taniec ” z małego” – rodzaj poloneza, czy wyjątkowe wygrywki dla panny młodej – rodzaj suity złożonej z wielu utworów wykonywanej przez kapelę pod jej oknem.

Oprócz specyficznych skal, harmonii muzycznych i temp, region ten wyróżnia się instrumentarium. W południowej jego części spotykamy cymbały i charakterystyczne brzmienie dwójki skrzypiec, prymu i sekundu czyli idiom powszechnie kojarzony z górami.

Do niedawna Rzeszowszczyzna w porównaniu z innymi regionami była „zagłębiem muzykanckim”.Ilość skrzypków, cymbalistów, klarnecistów była imponująca. Wędrując dziś śladem muzyków instrumentalistów okazuje się, że większość muzyków starego pokolenia nie żyje, żyjących mistrzów można policzyć na palcach, a młodych chcących przejąć ich kunszt jest niewielu. Mamy nadzieję, że nasze działania choć w drobnym stopniu przyczynią się do zmiany tego stanu rzeczy“.

Serdecznie zachęcamy do odwiedzenia nowej i wzbogaconej o kolejne nagrania strony Stowarzyszenia.

* * *

Zbiór kolęd i pastorałek Muzycznej Mapy zawiera kolędy w wykonaniu pani Anieli Mrówki z Cewkowa Woli. Pani Aniela (ur. 1947) posiada bogaty i piękny repertuar. Dotychczasowe spotkania pozwoliły na nagrania głównie pastorałek. Kilka z nich to nieskodyfikowane dotąd pieśni szczególnej urody. Pojawiają się w nich wpływy rusińskie*.

Na zielonej łące – pieśń ta jest połączeniem motywów występujących w dwóch innych, znanych w regionie, pieśniach: „Tam przy łące, przy zielonej” i „Z tamtej strony dwora”. Opisuje ona historię Zwiastowania, plecenia wianków przez Maryję, kończąc subtelnym przypomnieniem celu Narodzenia Pańskiego.

śpiew: Aniela Mrówka
http://www.liturgia.pl/zasoby/uploads/files/dzwieki/11092_4.mp3

Panie gospodarzu – pieśń tę pani Aniela określiła jako „pastorałkę”. Jest to właściwa wschodnim Słowianom kolęda życząca, w której podmiot liryczny zwraca się do gospodarza. Występuje w niej kojarzony z Rusinami eklektyzm (pojawia się m.in. św. Paweł). „Panie gospodarzu” jest wariantem jednej z najciekawszych i najpopularniejszych na Podkarpaciu kolęd życzących, znanej pod nazwą „Złotego płużka”.

śpiew: Aniela Mrówka
http://www.liturgia.pl/zasoby/uploads/files/dzwieki/11092_1.mp3

W szczerym polu szupka stoi – nieskodyfikowana koleda.

śpiew: Aniela Mrówka
http://www.liturgia.pl/zasoby/uploads/files/dzwieki/11092_3.mp3

Jasna Gwiazda – kolęda tradycyjna.

śpiew: Aniela Mrówka
http://www.liturgia.pl/zasoby/uploads/files/dzwieki/11092_2.mp3

 

*Dziękujemy za udostępnienie materiałów i nagrań Piotrowi Kaplicie, którego świątecznie pozdrawiamy.

Zobacz także