Siedemdziesiątnica i rozpoczęcie przedpościa

Siedemdziesiątnica to znane dawniej określenie trzeciej niedzieli przed Wielkim Postem. Przed reformą kalendarza liturgicznego należała ona do ważnych obchodów roku liturgicznego (II klasy), rozpoczynała bowem okres przedpościa, czyli okresu przygotowującego do przeżycia Wielkiego Postu.

Wbrew temu, co może sugerować nazwa – siedemdziesiątnicy nie obchodzono dokładnie siedemdziesiąt dni przed Wielkanocą. Określenie to upamiętniało różne długości okresu Wielkiego Postu, rozpowszechnione przed reformą św. Grzegorza Wielkiego w VI wieku: pięćdziesiąt, sześćdziesiąt czy siedemdziesiąt dni. Dopiero papież Grzegorz wprowadził okres czterdziestodniowy na pamiątkę postu Chrystusa na pustyni. Pozostawało także w ciągłości z nazwami kolejnych niedziel: sześćdziesiątnicą i pięćdziesiątnicą; były to kolejne dziesiątki przed czterdziestodniowym postem.

Pochodzenia tych trzech niedziel dopatruje się w liturgii wschodniej. Miały one uzupełniać trzy dni, do czterdziestu brakujące odkąd obchód Wielkiego Postu rozpoczynano we środę. W Polsce w późniejszym czasie określano je jako niedzielę Starozapustną, Mięsopustną i Zapustną.

Niedziela siedemdziesiątnicy (Dominca Septuagesima) była zarazem rozpoczęciem okresu siedemdzieiątnicy czyli przedpościa. Okres ten pojawił się w liturgii za czasów św. Grzegorza Wielkiego i obejmował trzy wspomniane niedziele. Charakteryzował się fioletowym kolorem szat, brakiem „Gloria“ i „Alleluja“ oraz (aż do zniesienia go w XIII wieku przez papieża Innocentego IV) nieco lżejszym postem.

Współczesny kalendarz Kościoła nie uwzględnia siedemdziesiątnicy ani przedpościa. Usunięcie tych tradycyjnych obchodów miało na celu – jak w wielu innych miejscach – uproszczenie kalendarza i wyeksponowanie najważniejszych elementów, a więc w tym wypadku podkreślenie znaczenia i symboliki Wielkiego Postu.

Zobacz także