Madonny na szkle malowane

Aniela Stanek, urodzona w 1934, mieszkająca w Chochołowie, jest w chwili obecnej jedną z najwybitniejszych przedstawicielek naiwnego malarstwa na szkle w Polsce. Mówiąc o malarstwie na szkle, należy sobie uświadomić, że jest to ta gałąź sztuk plastycznych, która stanowi ewenement na skalę światową.

MadonnaSama sztuka malowania na szkle wywodzi się ze Wschodu, technika ta była znana już w XIII wieku we Włoszech i stosowano ją przy tworzeniu małych obrazków religijnych i relikwiarzy. Stopniowo rozpowszechniała się w całej Europie, i na początku XIX przez Słowację, Spisz i Orawę dotarła na Podhale. W XIX wieku malarstwo ludowe, a przede wszystkim podhalańskie malarstwo na szkle nie mieściło się w ówczesnych kanonach piękna. Docenione i odkryte na nowo zostało dopiero przez awangardowych artystów współczesnych, i podczas gdy w chwili obecnej zanikło w innych rejonach Europy, w Polsce przeżywa swój renesans.

Chochołowska malarka jest absolwentką technikum Handlowego w Zakopanem, w dziedzinie malarstwa jest samoukiem, co więcej w jej rodzinie nie było żadnych tradycji artystycznych, i to dopiero ona ją zapoczątkowała. Jak mówi sama arystka, malarstwo interesowało ją od zawsze, chciała mieć w domu obrazy, jednak były one zbyt kosztowne, dlatego zaczęła tworzyć sama. Początkowo zajęła się malarstwem na płótnie, jednakże okazało sie ono dość trudne, zaczęła więc malować na szkle i ostatecznie przy tym materiale pozostała.

Głównym motywem jej prac jest tematyka sakralna, na obrazach podziwiać można uśmiechnięte Madonny z Dzieciątkiem, anioły, postaci świętych, najczęściej Jacka, Weroniki, Małgorzaty i innych, ale pojawiaja sie także sceny zwyczajowe oparte na tradycji i kulturze podhalańskiej.

MadonnaSama treść ikonograficzna obrazów jest zawsze zapożyczona natomiast rozwiązania artystyczne są już oryginalnym wkładem autorki: kompozycja, kształt, rysunek, barwa, ornament i dekoracja, a przede wszystkim ogólna atmosfera przedstawienia. Pani Stanek tworzy od kilkadziesięciu lat i przez cały ten czas znakiem rozpoznawczym jej sztuki są tzw. pogodne Madonny.

Malarstwo na szkle charakteryzują specyficzne walory artystyczne: śmiałe zestawienia kolorystyczne, wdzięk swobodnie biegnącej linii konturu, dekoracyjne bogactwo przystroju zdobniczego, bezpośredniość i prostota ogólnego wyrazu, a także odmienność techniki[1].

Wszystkie te kryteria spełnia twórczość Anieli Stanek. Jest ona bardzo odważna, obrazy są bajecznie kolorowe, złocone, srebrzone, pełne motywów kwiatowych i elementów ozdobnych. Jednakże przy całej tej mnogości barw nie mamy wrażenia, że obrazy są przesycone elementami, wręcz przeciwnie – dają poczucie spójności i pełni. Poprzez tematykę obrazy są zrozumiałe i czytelne dla wszystkich. Niezwykłość tego rodzaju malarstwa polega także na samej stronie technicznej, tworzy się je od wewnętrznej strony szkła, stosując odwrotny cykl malowania, od szczegółów przechodzi sie do większych elementów. Taką technikę przyjęła też pani Aniela, która przy pomocy farb akrylowych i temper najpierw szkicuje treść, a następnie wypełnia poszczególne elementy, tworząc obrazy które przenoszą widza w świat barwnej i pierwotnej pobożności.


[1] Prace Anieli Stanek oglądać można w jej autorskiej galerii w Chochołowie, podczas wystaw i konkursów na terenia całego kraju, a w chwili obecnej także w Galerii Etnica w Krakowie (ul. Gołębia 2).

Zobacz także