Gemma Caelestis – chorał w wydaniu tynieckim

Okładka płytyOkładka płytyNowa płyta tynieckich benedyktynów to wielka radość. Po pierwsze dlatego, że płyty z chorałem są w Polsce rzadkie. Po drugie, w dobie dominacji tego chorałowego nurtu, który inspiracji szuka w śpiewie bizantyjskim (a czasem także ludowym), powrót do benedyktyńskiego stylu to odświeżenie.

Po trzecie i najważniejsze, to jest po prostu płyta z pięknym śpiewem. Żeby nie zrobić z tej recenzji monotonnej wyliczanki, spróbuję już bez numeracji opisać, na czym to piękno polega.

Śpiew benedyktynów zapisany na tej płycie zachowuje wszystko, co najlepsze, z tynieckiej tradycji. To chorał spokojny, skupiony, modlitewny – liturgiczny śpiew wspólnoty mnichów. Zarazem jest to miła niespodzianka dla tych, którzy dawno w Tyńcu nie byli, a mniszy śpiew kojarzy im się z wysokimi głosami (tenor przechodzący w falset) albo manierą wyciszania ostatniego dźwięku frazy. Tymczasem na płycie słychać mocne męskie głosy, pewnie poruszające się w średnicy skali.

Płyta na wiele sposobów przypomina o związku chorału z liturgią; mało tego: z liturgią benedyktyńską, tyniecką. Dzieje się tak przede wszystkim przez styl śpiewania, o czym już była mowa. Dalej, przez dobór repertuaru. Płyta zawiera dwie msze o św. Benedykcie (proprium i ordinarium, z pominięciem Credo), przeznaczone na dwie uroczystości Świętego (11 lipca i 21 marca), a także śpiewy nieszporów z 21 marca (hymn, psalmy i kantyki oraz responsorium) oraz pieśni pochodzące z wtorkowego nabożeństwa odprawianego przed ołtarzem św. Benedykta. O liturgicznym charakterze śpiewów przypomina wreszcie wykonywanie psalmów i kantyków w całości.

Warto zwrócić uwagę na zawartość książeczki. Każdy śpiewany utwór został przedstawiony na cztery sposoby. Jest więc tekst łaciński i polski, nuty (neumy kwadratowe na czterolinii) oraz krótkie omówienie. W zwięzłych opisach utworów czasem mowa o słowach podkreślonych przez bieg melodii, czasem jest informacja o charakterystycznych cechach tonu, w którym jest utrzymana kompozycja. Najmniej podobają mi się stwierdzenia typu: „Tutaj dominuje spokój, na którego dnie ukryte jest zdecydowanie”, a to ze względu na subiektywny i mało precyzyjny charakter takich opisów.

Dodajmy, że sądząc ze zdjęcia, w nagraniu uczestniczyło ośmiu mnichów, z opatem na czele.

Gemma Caelestis. Chorał gregoriański, Schola Benedyktynów w Tyńcu, TYNIEC Wydawnictwo Benetyktynów 2010.

Błażej Matusiak OP

 

Autor Błażej Matusiak OP – przeor klasztoru św. Jacka w Warszawie. Publikacje: Hildegarda z Bingen. Teologia muzyki (Kraków 2003); recenzje płytowe w „Canorze”, cykl audycji „Musica in Ecclesia” w Radio Józef.

Zobacz także