"Celem zdobycia właściwego zrozumienia norm rządzących formami liturgii, musimy najpierw rozważyć istotę liturgii, bo z tej istoty wypływają zasady kierujące formami liturgicznymi. Na pytanie o istotę liturgii jeszcze dziś dawane są różne odpowiedzi. Jednak zgadzają się one przynajmniej w tym, że wszyscy przez liturgię rozumieją Służbę Bożą Kościoła – w przeciwieństwie do nabożeństw i modlitw, jakie odprawiają poszczególne jednostki.

Do tej definicji niektórzy dodają jeszcze dalsze cechy określające. I tak pewne ujęcie mówi: liturgia musi być taką Służbą Bożą Kościoła, w której szczególnego znaczenia nabiera misterium kultu, misterium między Chrystusem i Kościołem, przy czym pojęcie misterium jest, jak wiadomo, wciąż jeszcze sporne. W każdym razie misterium nie może być pojmowane tak ciasno, że przez nie określa się tylko akcję sakramentalną: sprawowanie ofiary Mszy św. i udzielanie sakramentów" (s. 72).

Nie chodzi mi tu o krytykę Jungmanna (kimże ja jestem, żeby to robić?), ale o zwrócenie uwagi na pewien ogólny modus myślenia, który wyziera spoza tego tekstu. Pojmowanie istoty liturgii rozprasza się w wielości – prawdopodobnie przynajmniej częściowo wzajemnie sprzecznych -odpowiedzi. Znaczenie pojęcia misterium, które, jakkolwiek brzmi to paradoksalnie, denotuje coś niejako z definicji niedefiniowalnego, jest kwestią sporną, dyskutowaną. Czy my przypadkiem za dużo nie myślimy? Czy nie chcemy za bardzo wiedzieć? Czy to nie dziwne troszeczkę?