III Niedziela Adwentu

Notatki nt. pochodzenia jutrzejszej niedzieli w Mszałach Pawła VI i Piusa V

Mszał Pawła VI

 

Tekst: „Deus, qui conspicis populum tuum nativitatis dominicae festivitatem fideliter exspectare, praesta, quaesumus, ut valeamus ad tantae salutis gaudia pervenire, et ea votis sollemnibus alacri semper laetitia celebrare. Per Dominum”.

 

Oficjalny polski przekład: „Boże, Ty widzisz  jaką wiarą oczekujemy świąt Narodzenia Pańskiego, spraw, abyśmy przygotowali nasze serca i z radością mogli obchodzić wielką tajemnicę naszego zbawienia. Przez naszego Pana”.

 

Historia modlitwy. Modlitwa została zaczerpnięta (z pewną modyfikacją) z niewielkiego zbioru liturgicznego, znanego jako "Rotulus z Rawenny" (data rękopisu: VII/VIII w.; data samego zbioru: V/VI w.), zawierającego 40 modlitw adwentowych. Zbiór niewątpliwie pochodzi z samej Rawenny. Nie odnajduję natomiast tej modlitwy w sakramentarzach rzymskich. Podczas reformy liturgicznej zaczerpnięto ją zapewne bezpośrednio z tego dawnego zbioru. (początkowo napisałem, że modlitwy nie ma w żadnych wcześniejszych źródłach, bardzo dziękuję pp. Agnieszce i Jerzemu Myckom za podesłanie mi mailem linka do blogu o. Cuthberta Jonhsona OSB "Fontes liturgicae", dzięki czemu mogłem dokonać korekty)

 

Mszał Piusa V

 

Tekst: „Aurem tuam, quaesumus, Domine, precibus nostris accomoda: et mentis nostrae tenebras, gratia tuae visitationis illustra. Qui vivs et regnas”.

 

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Nakłoń, Panie, ucho, ku naszym prośbom i rozjaśnij ciemności naszego umysłu łaską Twego nawiedzenia. Który żyjesz i królujesz”.

 

Historia modlitwy. Modlitwa pojawia się w rzymskich sakramentarzach z linii gregoriańskiej (Gregorianum papieski ok. 625/638 r; Gregorianum typu II ok. 650/683 r.) jako kolekta III niedzieli Adwentu. Ponieważ sakramentarze linii gregoriańskiej są na głównej linii rozwoju Mszału rzymskiego, modlitwa „Aurem tuam” niezmiennie aż do Mszału z 1962 r. jest kolektą dzisiejszej niedzieli. Stały jest również cały formularz.

 

Mszał Pawła VI. Modlitwy „Aurem tuam” w Mszale posoborowym nie ma, natomiast istnieje modlitwa pokrewna, jako kolekta poniedziałku III tygodnia Adwentu:

„Voci nostrae, quaesumus, Domine, aures tuae pietatis accommoda, et cordis nostri tenebras gratia Filii tui nos visitantis illustra. Per Dominum nostrum” („Boże, w swojej ojcowskiej dobroci wysłuchaj nasze modlitwy i światłem Twojego Syna, który nas nawiedza, rozjaśnij ciemności naszego serca. Przez naszego Pana”).

Jest to nieco zmodyfikowana wersja modlitwy pochodzącej z rzymskiego Sakramentarza Gelazjańskiego (ok. 628/715 r.), gdzie jest ona kolektą jednego z formularzy adwentowych (w Gelasianum formularze adwentowe nie są przypisane do konkretnych dni), figuruje jeszcze w niektórych Frankońskich Sakramentarzach Gelazjańskich z VIII i IX w., w zbiorach modlitw adwentowych. Jedna istotna różnica redakcyjna. W sakramentarzach gelazjańskich modlitwa jest adresowana do Chrystusa, więc jest sformułowana: „cordis nostri tenebras lumine tuae visitationis illustra (rozjaśnij ciemności naszego serca światłem Twego nawiedzenia)”, zaś w obecnym Mszale jest adresowana do Ojca, więc jest „Filii tui nos visitantis” (Twojego Syna, który nas nawiedza).

 

Jeszcze jedna uwaga na marginesie kolekty z Mszału Pawła VI. Modlitwa ta jest jednym z czytelnych dowodów na to, że nie można radykalnie od siebie oddzielać dwóch części Adwentu. W wielu komentarzach powtarza się, że do 16 grudnia koncentrujemy się tylko na oczekiwaniu eschatologicznym, a od 17 grudnia tylko na przygotowaniu do Narodzenia Pańskiego. Liturgia jednak temu zaprzecza. III niedziela Adwentu, mówiąca o oczekiwaniu na Narodzenie Pańskie, najczęściej przypada akurat w tej pierwszej części Adwentu i tylko raz na kilka lat 17 grudnia. Dwie prefacje adwentowe też nie pozostawiają wątpliwości, że takie radykalne rozdzielanie jest sztuczne. Cały Adwent jest jednocześnie poświęcony oczekiwaniu eschatologicznemu jak też oczekiwaniu na Narodzenie Pańskie, co zresztą wynika wprost z Ogólnych norm roku liturgicznego i kalendarza. Fakt, w poszczególnych częściach Adwentu różnie rozkłada się akcenty, w pierwszej części mocniej mówi się o oczekiwaniu eschatologicznym, w drugiej o oczekiwaniu na Narodzenie Pańskie, ale nie ma mowy o żadnym ekskluzywizmie.

 


Wpisy blogowe i komentarze użytkowników wyrażają osobiste poglądy autorów. Ich opinii nie należy utożsamiać z poglądami redakcji serwisu Liturgia.pl ani Wydawcy serwisu, Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny.

Zobacz także

Maciej Zachara MIC

Maciej Zachara MIC na Liturgia.pl

Urodzony w 1966 r. w Warszawie. Marianin. Rocznik święceń 1992. Absolwent Papieskiego Instytutu Liturgicznego na rzymskim "Anselmianum". W latach 2000-2010 wykładał liturgikę w WSD Księży Marianów w Lublinie, gdzie pełnił również posługę ojca duchownego (2005-2017). W latach 2010-2017 wykładał teologię liturgii w Kolegium OO. Dominikanów w Krakowie. Obecnie pracuje duszpastersko w parafii Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Bazylianówka w Lublinie. Ponadto jest prezbiterem wspólnoty neokatechumenalnej na lubelskiej Poczekajce, a także odprawia Mszę św. w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego w rektoralnym kościele Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Staszica w Lublinie....