IX niedziela po Pięćdziesiątnicy

Notatki nt. pochodzenia kolekty dzisiejszej niedzieli w Mszale Piusa V

Tekst: „Pateant aures misericordiae tuae, Domine, precibus supplicantium: et, ut petentibus desiderata concedas, fac eos, quae tibi sunt placita, postulare. Per Dominum”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Panie, wysłuchaj miłosiernie modlitwy pokornie Cię błagających i spraw, niech proszą o to, co się Tobie podoba, abyś mógł wypełnić ich pragnienia. Przez Pana naszego”.

Historia modlitwy. Pierwotna redakcja modlitwy była taka: „Ad aures misericordiae tuae, Domine, supplicum vota perveniant, et, ut possimus impetrare quae poscimus, fac nos semper tibi placita postulare. Per Dominum”.
Jak wynika z badań Antoine Chavasse’a, autorem modlitwy (w przytoczonej wyżej wersji) jest papież Wigiliusz (537-555), a historycznym kontekstem jej powstania wojna gocka. Wg rekonstrukcji Chavasse’a, formularz z tą modlitwą został zastosowany w IV niedzielę Wielkiego Postu 14 marca 538 r., krótko po odstąpieniu Gotów od oblężenia Rzymu.
W tej samej redakcji modlitwa zostaje skopiowana w Sakramentarzu Leoniańskim (= Sakramentarz z Werony, ok. 560/590 r.), w bloku formularzy w różnych potrzebach (lipiec, sekcja XVIII, formularz XLIII, oracja druga).
W zmodyfikowanej wersji (incipit: „Pateant aures”, zakończenie: „fac tibi eos quae sunt placita postulare”), modlitwę przejmuje Sakramentarz Gelazjański (ok. 628/715 r.), jako orację drugą (alternatywna kolekta?) V formularza na niedziele w ciągu roku. Z kolei papieski Sakramentarz Gregoriański (ok. 625/638 r.), a za nim Gregorianum typu II (ok. 650/683 r.) stosują ją jako modlitwę nad ludem na koniec Mszy w środę IV tygodnia Wielkiego Postu. Frankońskie Sakramentarze Gelazjańskie (archetyp z Flavigny, ok. 760/770 r.) stosują ją dwa razy: jako modlitwę nad ludem środy IV tygodnia Wielkiego Postu i jako orację drugą 11. niedzieli po Pięćdziesiątnicy. Św. Benedykt z Aniane w swoim Suplemencie do Gregorianum papieskiego (ok. 810/815 r.), umieści ją jako kolektę 10. niedzieli po Pięćdziesiątnicy, a poczynając od rzymsko-benedyktyńskiego Sakramentarza z Subiaco (ok. 1075 r.) formularz ten przesunie się na 9. niedzielę i tak już pozostanie. Poza tym modlitwa ta, zgodnie z tradycją gregoriańską, pozostanie również modlitwą nad ludem środy IV tygodnia Wielkiego Postu.

Mszał Pawła VI. W edycjach z 1970 i 1975 r. nie ma, stąd brak też w obecnym Mszale po polsku, natomiast w wydaniu z 2002 r. jest to modlitwa nad ludem soboty II tygodnia Wielkiego Postu. Bez zmian redakcyjnych wobec Mszału z 1962 r.

Zastosowanie w innych obrządkach. Modlitwa pojawia się w galijskim Missale Francorum (ok. 700/735 r., rejon Paryż-Corbie-Soissons), który jest dość eklektycznym zbiorkiem elementów różnego pochodzenia, z okresu dekadencji liturgii galijskiej. Modlitwa „Pateant aures” pojawia się w nim jako „oratio post nomina” (w czasie ofertorium, po odczytaniu listy imion osób polecanych szczególnej modlitwie, bez  ścisłego odpowiednika w strukturze Mszy rzymskiej) jednego z ogólnych formularzy, nie przypisanych do konkretnego dnia.

Ciekawostka redakcyjna. W części Frankońskich Sakramentarzy Gelazjańskich pojawia się zakończenie modlitwy: „fac tibi eos quaesumus placita postulare”. Najwyraźniej jakiś kopista przepisał „quae sunt” jako „quaesumus”. Tak też skopiował św. Benedykt z Aniane w Suplemencie do Gregorianum papieskiego. Ta redakcja budziła jednak zastrzeżenia i została skorygowana, np. Sakramentarz z Subiaco (ok. 1075) ma: „fac eos quaesumus, quae tibi sunt placita, postulare”. Potem to „quaesumus” zostanie już w ogóle skasowane i redakcja będzie taka, jak w Mszale z 1962 r.
 


Wpisy blogowe i komentarze użytkowników wyrażają osobiste poglądy autorów. Ich opinii nie należy utożsamiać z poglądami redakcji serwisu Liturgia.pl ani Wydawcy serwisu, Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny.

Zobacz także

Maciej Zachara MIC

Maciej Zachara MIC na Liturgia.pl

Urodzony w 1966 r. w Warszawie. Marianin. Rocznik święceń 1992. Absolwent Papieskiego Instytutu Liturgicznego na rzymskim "Anselmianum". W latach 2000-2010 wykładał liturgikę w WSD Księży Marianów w Lublinie, gdzie pełnił również posługę ojca duchownego (2005-2017). W latach 2010-2017 wykładał teologię liturgii w Kolegium OO. Dominikanów w Krakowie. Obecnie pracuje duszpastersko w parafii Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Bazylianówka w Lublinie. Ponadto jest prezbiterem wspólnoty neokatechumenalnej na lubelskiej Poczekajce, a także odprawia Mszę św. w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego w rektoralnym kościele Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Staszica w Lublinie....