Krótki film o chorale

Gorąco polecam krótki (26′) film – rodzaj wprowadzenia do chorału. Mnisi i mniszki pięknie mówią o duchowym znaczeniu śpiewu. Marie-Noel Collette, Brigitte Lesne i Dominique Vellard opowiadają o rytmie i ozdobnikach. Jest też spotkanie pani Collette z o. Danielem Saulnierem w rozmównicy jego solesmeńskiego klasztoru. Rozmówcy pokazują bezcenne materiały: owoce pracy pierwszego pokolenia badaczy z Solesmes. Mówią też o różnicy między dziewiętnastowieczną ideą jednego pierwotnego źródła a średniowiecznym pluralizmem odmian tej samej melodii. Warto wiedzieć, że do uczniów Marie-Noel Collette, uczennicy o. Cardine’a z Solesmes, należą wspomniani śpiewacy, ale też Marcel Pérès.

Najwięcej pożytku z filmu odniosą ci, którzy znają język francuski. Dla nieznających języka krótkie wskazówki co do części poświęconej odczytywaniu wskazówek rytmicznych z rękopisów.

Trzykrotnie powraca werset graduału Ex Sion z II niedzieli Adwentu. Werset Congregate słyszymy w całości już w pierwszej minucie filmu. 8’33 – sam incipit, ilustrowany neumami z Laon. 9’33 – graduał zapisany nutami kwadratowymi. 10′ – incipit wersetu interpretowany według notacji kwadratowej, dla pokazania różnicy między stylem wokalnym X i XIII wieku. Nie muszę dodawać, że każda z tych intepretacji jest hipotezą, opartą jednak na badaniu źródeł.

12’13 – introit mszy Bożego Narodzenia, Puer natus est nobis, w wykonaniu mniszek z Argentan.

13’25 – tenże introit w wykonaniu zespołu Discantus. Celem porównania był rytm. Ten cel może niestety być zaciemniony przez dodanie elementów dwugłosu w kadencjach. W każdym razie w wersji opartej na badaniach o. Cardine’a i p. Collette niektóre neumy stają się ozdobnikami – śpiewanymi szybciej dźwiękami, które okalają kontur melodii. (Obawiam się, że i to wyjaśnienie jest zaciemnieniem.)

Bodaj najpiękniejsze słowa wypowiada na koniec przeor Solesmes porównując modlitwę chorałem do czułych słów wypowiadanych przez małżonków.