Liturgia Godzin Jadwiżanek Wawelskich

Kilka słów o Wspólnocie

Nasza Wspólnota została założona przez Księdza Biskupa Wacława Świerzawskiego w 1990 roku. Dom Macierzysty Zgromadzenia znajduje się przy kościele świętego Marka w Krakowie. Podejmujemy w Kościele zadanie ewangelizacji i reewangelizacji. Szczególnym zadaniem apostolskim w ramach charyzmatu jest nasza posługa w Katechumenacie – przygotowanie ludzi dorosłych do przyjęcia sakramentów, zwłaszcza sakramentów chrześcijańskiej inicjacji. Mając w charyzmacie troskę o Liturgię, troszczymy się także o sprawowanie Liturgii uświęcenia czasu, nawiązując do tradycji monastycznej i korzystając z nowych form przystosowania melodii chorałowych do Liturgii sprawowanej w języku narodowym. Szukamy nowych rozwiązań, stając przed dylematem, na ile możliwe jest takie dostosowanie, a na ile potrzeba stworzenia nowych melodii w „duchu chorału gregoriańskiego”. Częściowo odpowiedzią na te poszukiwania jest „Antyfonarz monastyczny”, jednak on nie uwzględnia struktury brewiarza rzymskiego, czterotomowego. Zarówno teksty, jak i antyfony (związane z dwutygodniowym układem psałterza w Liturgii godzin monastycznej), znacząco się od siebie różnią. Przydałoby się więc jakieś zbiorcze wydanie nowego „Antyfonarza”, nadającego się do zastosowania w brewiarzu rzymskim i przeznaczonego do bieżącego użytku np. dla wspólnot parafialnych i zakonnych niemonastycznych. Nasze poszukiwania idą w tym kierunku i jesteśmy otwarte na radę, pomoc i współpracę.

Jak odprawiamy Liturgię Godzin?

Od początku istnienia naszej Wspólnoty modlimy się Liturgią Godzin. Odmawiamy wszystkie godziny liturgiczne w układzie brewiarza rzymskiego, czterotomowego (Godzina czytań, Jutrznia, Godzina w ciągu dnia, Nieszpory, Kompleta). W naszym Domu Modlitwy w Zawichoście całość Liturgii Godzin odprawiana jest wspólnie. W pozostałych domach zasadniczo wszystkie godziny liturgiczne są także sprawowane wspólnie, z wyjątkiem Godziny czytań i niekiedy Godziny w ciągu dnia, którą w domach, podejmujących liczne zaangażowania apostolskie, w dni powszednie odmawiamy indywidualnie.

Sposób odprawiania Liturgii uświęcenia czasu jest zróżnicowany. Niektóre godziny liturgiczne śpiewamy w całości, inne zawierają części śpiewane i recytowane. W Domu Modlitwy śpiewamy w całości Jutrznię, Nieszpory i Kompletę. W pozostałych wspólnotach Nieszpory odprawiamy uroczyście, śpiewając całość tej godziny (z wyjątkiem czytań; prośby są czytane lub w niedziele i uroczystości śpiewane). Na zakończenie Nieszporów odśpiewujemy odpowiednią antyfonę Maryjną, według okresu liturgicznego. Jutrznię natomiast we wspólnotach apostolskich odprawiamy w układzie mieszanym: Hymn, responsorium i kantyk Zachariasza śpiewamy, psalmy z antyfonami recytujemy. Po Jutrzni w Niedzielę, w Uroczystości Pańskie i w Oktawie Zmartwychwstania – ze względu na nasz charyzmat – śpiewamy sekwencję Victimae paschali laudes. Godzinę czytań (jeśli jest odprawiana wspólnie) odprawiamy w układzie mieszanym: hymn śpiewamy, psalmy zasadniczo recytujemy, czytania również. Godzinę w ciągu dniu odprawiamy w ten sam sposób. Po niej odmawiamy dziesiątkę różańca i odśpiewujemy antyfonę Gloria Tibi Trinitas (z wyjątkiem okresu Adwentu i Wielkiego Postu). Kompletę w domach apostolskich realizujemy podobnie, tzn. śpiewamy hymn, psalmy recytujemy, responsorium, kantyk Symeona śpiewamy. Kompletę kończymy śpiewem antyfony Sub tuum praesidium.

Hymn śpiewamy wspólnie bez podziału na kantora i chór, lub na chóry. Psalmy i kantyki śpiewamy w podziale na chóry lub na kantora i chór. Kantyki z Ewangelii śpiewamy wspólnie. Responsorium – w sposób klasyczny – w podziale na kantora i chór. Antyfony śpiewamy i recytujemy w ten sposób, że kantor inicjuje antyfonę poprzedzającą psalm „do gwiazdki”, po „gwiazdce” do kantora dołącza w antyfonie cała wspólnota (bez powtarzania całej antyfony). Jeśli psalm jest śpiewany, kantor inicjuje psalm, śpiewając werset do gwiazdki i kontynuuje drugi werset, żeby podprowadzić chór pod odpowiednią końcówkę danego tonu. Jeśli psalm jest recytowany, kantor inicjuje go tylko do „gwiazdki”, drugi werset recytuje kantor wraz ze swoim chórem. Po psalmie antyfona jest śpiewana przez całą wspólnotę.

Naszym podstawowym źródłem przy doborze melodii poszczególnych części Liturgii Godzin jest „Antyfonarz monastyczny”, wydany przez Opactwo Benedyktynów w 1988 r. Korzystamy także z innych źródeł i szukamy nowych sposobów realizacji.

Psalmy i kantyki

Przy śpiewie psalmów i kantyków korzystamy z 9 tonów psalmowych (8 tonów klasycznych + tonus perregrinus) z końcówkami według antyfonarza monastycznego, z wyjątkiem pieśni z Ewangelii (kantyk Zachariasza, kantyk Maryi i kantyk Symeona), gdzie się posługujemy końcówkami z Antiphonale monasticum. Przy śpiewie psalmów i kantyków starotestamentalnych stosujemy initium w formie klasycznej, tylko na początku pierwszego wersetu. Natomiast przy śpiewie wszystkich kantyków nowotestamentalnych initium śpiewamy na początku każdego dwuwersu. Wykorzystujemy tu więc zasadę stopniowania: przy śpiewie tekstów starotestamentalnych korzystamy z formy najprostszej – initium tylko w pierwszym wersecie; przy śpiewie tekstów z Nowego Testamentu (wyłączając teksty z Ewangelii) – dla podkreślenia przejścia do nowego etapu Historii Zbawienia – śpiewamy initium na początku każdego dwuwersu i korzystamy z końcówek z Antyfonarza monastycznego; natomiast przy śpiewie kantyków z Ewangelii śpiewamy initium na początku każdego dwuwersu i dodatkowo używamy specjalnych końcówek, podkreślających wyjątkowy charakter tego tekstu.

Responsoria

Melodie responsoriów dobieramy na podstawie Antyfonarza monastycznego. Na każdy poszczególny okres liturgiczny wydobyłyśmy po jednej melodii, stosując ją jako schemat melodyjny do tekstu poszczególnych responsoriów.

Antyfony

Jeśli chodzi o antyfony, znalazłyśmy ciekawe rozwiązanie, korzystając z antyfon schematycznych, pochodzących z tradycji St. Meinrad Archabbey w USA, które dostosowałyśmy do polskich akcentów słownych. W ten sposób do każdego tonu psalmowego powstał odpowiedni schemat antyfony, który umożliwia zastosowanie melodii do każdego tekstu. Jest to rozwiązanie prostsze w porównaniu do tradycyjnych antyfon chorałowych, czy nawet w porównaniu do antyfon proponowanych przez Antyfonarz monastyczny, gdzie każdy tekst antyfony ma swoją melodię. To rozwiązanie mogłoby być korzystne, szczególnie podczas odprawiania Liturgii Godzin w parafiach czy wspólnotach zakonnych niemonastycznych.

W praktyce realizujemy to tak, że staramy się dobierać ton psalmu i związaną z nim antyfonę według charakteru i treści poszczególnych psalmów i kantyków oraz charakteru całości Okresu Liturgicznego. Oprócz tego w niektóre uroczystości – dla podkreślenia charakteru danego dnia – korzystamy z antyfon Antyfonarza monastycznego.

Postawy

Hymn odśpiewujemy na stojąco, robiąc skłon na ostatniej zwrotce hymnu, zawierającego formułę doksologiczną. Jeśli w danym hymnie jej brak, nie skłaniamy się.

Psalmy śpiewamy i recytujemy na siedząco (kantor, inicjujący śpiew czy recytację stoi podczas śpiewu antyfony i na pierwszym wersecie psalmu „do gwiazdki”). Przed doksologią (po psalmach i kantykach) całość chóru wstaje, następuje krótka przerwa, podczas której oba chóry się skłaniają i dany chór kontynuuje doksologię, trwając w skłonie aż do słów „Jak była na początku…” (wyłącznie). Siadamy dopiero po zakończeniu całej formuły doksologicznej. Następuje krótka przerwa i cała wspólnota odśpiewuje lub recytuje antyfonę.

[slickr-flickr search=”sets” set=”72157628022143681″ type=”gallery” size=”large”

Zobacz także