Jak poinformował Joaquín Navarro-Valls spotkanie odbyło się "w atmosferze miłości do Kościoła" i "pragnienia osiągnięcia pełnej jedności". "Świadomi trudności, rozmówcy wyrazili wolę, aby iść stopniowo dalej w rozsądnym tempie" – czytamy w komunikacie rzecznika papieskiego. W spotkaniu, zorganizowanym jako odpowiedź na prośbę biskupa Fallay’a, udział wziął także kard. Darío Castrillón Hoyos, prefekt Kongregacji ds. Duchowieństwa, który stoi na czele papieskiej komisji "Ecclesia Dei", powołanej przez Jana Pawła II do dialogu z lefebvrystami.

Później biskup Fallay ujawnił w swoim oświadczeniu, że "spotkanie trwało około 35 minut w pogodnej atmosferze". "Audiencja była sposobnością dla Bractwa, aby podkreślić, że zawsze będzie przywiązane do Stolicy Świętej, Wiecznego Rzymu" – powiedział biskup. "Bractwo św. Piusa X modli się, by Ojciec Święty znalazł siłę, by położyć kres kryzysowi Kościoła, 'odnawiając wszystko w Chrystusie’" – zakończył swój komunikat biskup Fellay.

Jeszcze przed poniedziałkową audiencją biskup Bernard Fellay miał powiedzieć, że gdyby doszło do jego spotkania z Benedyktem XVI, poruszyłby dwa problemy. Pierwszym miała być możliwość celebrowania mszy trydenckiej dla wszystkich kapłanów bez indultu – specjalnego zezwolenia miejscowego biskupa, które jest obecnie przez Kościół wymagane. Drugą kwestią miało być cofnięcie dekretu ekskomuniki w związku z konsekracją czterech biskupów Bractwa.

Bractwo Świętego Piusa X

Powstanie Bractwa 35 lat temu było odpowiedzią tych środowisk katolickich, którym nie odpowiadał ani charakter, ani zasięg zmian, wprowadzonych przez Sobór Watykański II (1962-65). Jak wiadomo, Sobór pozostawił po sobie kilkanaście ważnych dokumentów, podpisanych przez zdecydowaną większość Ojców Soborowych, a zatwierdzonych przez Pawła VI. Obejmowały one w praktyce wszystkie sfery życia kościelnego, głównie porządkując i wyjaśniając współczesnym językiem różne ich aspekty. Jedną z takich dziedzin była liturgia, której reforma polegała m.in. na zmianach w obrzędach mszy św. i wprowadzeniu języków narodowych.

Zmiany te, które Papież Montini wprowadził oficjalnie w 1970 r., nie spodobały się niektórym księżom i świeckim. Na czele kontestatorów stanął francuski kapłan ze Zgromadzenia Ducha Świętego (duchaczy) abp Marcel Lefebvre (29 XI 1905-25 III 1991), w latach 1955-62 arcybiskup stolicy Senegalu – Dakaru. Nie godząc się z wprowadzonymi przez Sobór zmianami, założył on w 1970 r. w miejscowości Ecône na terenie szwajcarskiej diecezji Lozanny, Genewy i Fryburga Bractwo Kapłańskie św. Piusa X, stawiające sobie za zadanie pielęgnowanie dotychczasowej liturgii mszalnej, tzw. trydenckiej oraz kształcenie w tym duchu nowych księży. Chociaż duchowym i rzeczywistym twórcą tego dzieła był arcybiskup, to formalnie ustanowił je 1 listopada 1970 r. miejscowy biskup François Charriere. Przypomnienie to jest o tyle istotne, że lefebvryści, jak się ich powszechnie nazywa (lub piusowcy – od św. Piusa X, patrona Bractwa), chętnie powołują się na ten fakt, świadczący – ich zdaniem – o prawowierności i kanoniczności ich wspólnoty.

Nie wchodząc w szczegóły formalno-prawne, trzeba dodać, że sprzeciw abp Lefebvre’a dotyczył nie tylko Mszy, ale także m.in. ekumenizmu, zasady wolności religijnej czy soborowej zachęty do tworzenia krajowych konferencji biskupich. Wszystkie te zjawiska świadczyły – zdaniem arcybiskupa – o wyrzekaniu się przez Kościół katolicki dotychczasowej zasady jedynozbawczości i o słabnięciu jego posłannictwa w świecie.

Działalność Bractwa bardzo szybko wzbudziła zastrzeżenia, a wkrótce ostrą krytykę ze strony zarówno Kościoła w Szwajcarii, jak i Stolicy Apostolskiej i osobiście Pawła VI. Po całej serii ostrzeżeń i upomnień ze strony Watykanu 22 VII 1976 Papież ten poczuł się zmuszony zawiesić arcybiskupa w czynnościach kapłańskich (suspensa a divinis), co jednak nie powstrzymało tego ostatniego od dalszej działalności duszpasterskiej.

Po śmierci Pawła VI i późniejszym wyborze 16 X 1978 Jana Pawła II wydawało się, że stosunki Bractwa św. Piusa X z Watykanem poprawią się, m.in. dlatego, że nowy Papież uchodził w oczach wielu środowisk kościelnych za konserwatystę i przybywał z kraju, w którym seminaria duchowne były pełne, a Kościół katolicki nie przeżywał takiego kryzysu, jak na Zachodzie.

Schizma

Tymczasem nie tylko nie doszło do pojednania, ale przeciwnie: nastąpił akt schizmy, czyli zerwania łączności z Kościołem katolickim i jego widzialną głową – Papieżem, gdy 30 VI 1988 abp Lefebvre udzielił sakry biskupiej czterem kapłanom swego Bractwa bez zgody i upoważnienia Stolicy Apostolskiej. Ściągnęło to automatycznie kościelną karę ekskomuniki na samego arcybiskupa, pozostałych konsekratorów, nowych biskupów i wszystkich uczestników tej ceremonii.

W odpowiedzi na to wydarzenie grupa kapłanów i seminarzystów Bractwa z rektorem seminarium w Ecône ks. Josefem Bisigiem na czele opuściła arcybiskupa, aby zachować jedność ze Stolicą Apostolską a zarazem wierność tradycji trydenckiej. 2 lipca 1988, a więc w dwa dni po wspomnianej sakrze, Jan Paweł II ogłosił list apostolski motu proprio "Ecclesia Dei adflicta" (Kościół Boży zasmucony), w którym wyrażał głęboki ból całego Kościoła z powodu tego wydarzenia, wzywał osoby związane "z ruchem arcybiskupa Lefebvre’a" do pozostania "w jedności z Zastępcą Chrystusa w zjednoczeniu z Kościołem katolickim i by w żaden sposób nie wspierali już tego ruchu". Wreszcie powoływał Komisję "Ecclesia Dei" w łonie Kurii Rzymskiej, aby ułatwić pozostanie w Kościele dotychczasowych zwolenników arcybiskupa i ewentualnie nowych zwolenników tego ruchu.

Przywiązanie do tradycji przejawia się nie tylko w odprawianiu Mszy trydenckiej (dokładniej mówiąc, według nieco zreformowanego Mszału Rzymskiego z 1962 r.), ale także w zachowaniu starego ceremoniału i systemu kształcenia przyszłych księży. Jest więc obowiązkowa tonsura, czyli małe kółko, powstałe z wycięcia włosów na czubku głowy, jest podział na cztery święcenia niższe (ostiariusz, akolita, egzorcysta i lektor) i trzy wyższe (subdiakon, diakon i prezbiter, czyli kapłan), a także obowiązkowe noszenie sutanny, w dodatku przepasanej pasem, czyli tak jak to bywało dawniej, długo przed Soborem. Wiele uwagi w czasie zajęć seminaryjnych poświęca się oczywiście łacinie jako jedynemu językowi liturgicznemu Kościoła przedsoborowego.

Papieska komisja "Ecclesia Dei"

Jak wspomniano, dokument papieski "Ecclesia dei" z 2 VII 1988 m.in. powoływał do życia specjalny organizm kurialny dla załatwiania wszelkich spraw, związanych z przyjmowaniem do wspólnoty ze Stolicą Apostolską b. członków Bractwa św. Piusa X, a także z osobami, przywiązanymi do Mszy trydenckiej i starego obrzędu. Jest to Papieska Komisja "Ecclesia Dei", współpracująca w tym względzie z biskupami w terenie i z innymi urzędami watykańskimi. Od 13 IV 2000 na jej czele stoi kardynał kolumbijski Darío Castrillón Hoyos (ur. 4 VII 1929), a jej sekretarzem jest od początku ks. Camille Perl z Luksemburga.

Należy podkreślić, że zgoda na odprawianie Mszy trydenckich wiąże się z jednym ważnym warunkiem, stawianym przez Stolicę Apostolską potencjalnym chętnym: muszą oni w całej pełni akceptować postanowienia Soboru Watykańskiego II i uznawać sakramentalną ważność nowego Ordo Missae (obrzędu Mszy św.), zachowując przy tym wierność rytowi trydenckiemu. Warunek ten ma na celu zachowanie jedności w Kościele katolickim w obliczu reform posoborowych. Jest on w praktyce nie do przyjęcia dla członków Bractwa św. Piusa X, którzy odrzucają zarówno nowy porządek Mszy, jak i Vaticanum II niemal w całości.

Bp B. Fellay – rozmówca Papieża

Jednym z czterech biskupów wyświęconych przez abp Lefebvre’a w 1988 jest obecny (od lipca 1994) przełożony Bractwa – francuskojęzyczny Szwajcar Bernard Fellay. Ten 46-letni obecnie duchowny, którego przyjął 29 bm. Benedykt XVI, jest duchowym synem abp. Lefebvre’a, który wcześniej – 29 czerwca 1982 r. wyświęcił go na kapłana. Kilkakrotnie odwiedzał Polskę – po raz pierwszy w maju 1997 r.

Na podst. KAI i Zenit.org

Uważasz, że nasze treści są wartościowe?

Przekaż 1,5% podatku dochodowego na rozwój serwisu Liturgia.pl,
wpisując w zeznaniu podatkowym numer KRS: 0000 354 036

Więcej informacji
i nasz film

Wypełnij zeznanie
online za darmo

Zamów przypomnienie
kiedy chcesz

Zarekomenduj nas
swoim znajomym