Zajęcia poprzedziło nabożeństwo w prawosławnej cerkwi św. Mikołaja, którą odprawił miejscowy proboszcz, ks. Paweł Minajew. Po liturgii każdy uczestnik warsztatów otrzymał kopię innej ikony, którą musiał odrysować przez kalkę, a następnie nanieść na papier i pomalować farbami. „Przy jednej ikonie takich rysunków robi się sto. Jeśli coś nie wyjdzie, ikona jest zła. Dlatego nad szkicem trzeba się trochę namęczyć” – dodawała prowadząca warsztaty Izabela Murza.

Zajmowano się jedynie tzw. elementami nieosobowymi – górami, budynkami, rzekami lub drzewami, które istnieją na niektórych ikonach i od których zaczyna się ich pisanie. Malowanie postaci odbywa się bowiem w dalszej kolejności. W odróżnieniu od prawdziwych ikonopisów, którzy malują na deskach temperą, malowano na papierze farbami wodnymi.

Uczestnicy kursu ćwiczyli także umiejętność kaligrafowania liter, którymi następnie musieli podpisać własne prace. W tradycji prawosławnej ikonę uważa się bowiem za ukończoną dopiero po jej podpisaniu, czyli nazwaniu kogo lub co ona przedstawia.

Po pięciogodzinnej pracy nie wszyscy przyszli ikonopiscy byli zadowoleni z rezultatów swojej twórczości. „Żeby napisać ikonę, potrzeba wielu lat ćwiczeń. A właściwie, to pisania ikon uczymy się przez całe życie” – pocieszała ich Izabela Murza, która sama pisze ikony.

Zajęcia praktyczne poprzedził kilka dni wcześniej jej wykład na temat znaczenia ikony w Kościele prawosławnym, jej symbolicznego języka i etapów jej powstawania. Słuchacze mogli też poznać różnice, jakie istnieją między obrazem religijnym, znanym w Kościele rzymskokatolickim, a ikoną. „Obraz religijny to wizerunek świętego w wyobrażeniu artysty, zaś ikona jest uosobieniem świętego. Ikona jest wykładnią liturgii, a obraz religijny jedynie ilustracją. Ikona na nas patrzy, a na obraz religijny my patrzymy” – tłumaczyła prowadząca zajęcia.

Ikona to obraz sakralny przedstawiający Chrystusa, Matkę Bożą, świętych i sceny biblijne. Powstała w kręgu kultury bizantyjskiej i charakterystyczna jest dla chrześcijańskich Kościołów wschodnich – zwłaszcza prawosławia. Dla wiernych ikona jest przede wszystkim dziełem modlitewnym, a dopiero potem artystycznym. Dlatego samo jej pisanie uchodzi za czynność świętą.

Malarstwo ikonowe wykonuje się na drewnie, a przedstawiane postaci i sceny wyglądają płasko, gdyż są pozbawione malarskiej perspektywy, dającej złudzenie trójwymiarowości. Sposób pisania ikony, stosowanie barw i kolejność malowania postaci są obwarowane ścisłymi kanonami.

inf. KAI