Ritus initiales – Obrzędy Wstępne

Dla pierwszych chrześcijan pod pojęciem Łamanie Chleba (Msza święta) miesiła się wyłącznie liturgia eucharystyczna. Eucharystia rozpoczynała się przygotowaniem darów ofiarnych (co do dnia dzisiejszego jest obecne w liturgii bizantyjskiej jako Proskomidia) następnie kapłan odmawiał modlitwę dziękczynno-błagalną nad darami zwaną na Wschodzie anaforą a na Zachodzie modlitwą eucharystyczną. Po tej modlitwie następowały obrzędy komunii, które wieńczyły całą liturgię.

Od samego też początku Msza św. poprzedzona była nauczaniem, katechezą głoszoną przez Apostołów i ich następców – biskupów. Część tę określamy mianem „przed-Mszy” z czasem jednak uznana została na równi z liturgią eucharystyczną za akt liturgiczny. Taką formę Mszy św. (Liturgię Słowa i Liturgię Eucharystyczą bez obrzędów wstępnych) przekazuje nam św. Justyn, a nawet jeszcze św. Augustyn w IV w.

Dopiero po reformie Grzegorza Wielkiego w V i VI wieku pojawiają się w liturgii wyraźne Obrzędy Wstępne, które przez wieki są coraz bardziej ubogacane, aż do Soboru Watykańskiego II po którym to następuje uporządkowanie tych obrzędów.

Odnowiona liturgia rzymska wylicza następujące elementy Obrzędów Wstępnych:

  • Procesja wejścia (z Introitem)
  • Pozdrowienie ołtarza i okadzenie
  • Znak krzyża i pozdrowienie zgromadzenia
  • Akt pokuty
  • Kyrie eleison
  • Gloria
  • Kolekta

Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego tę pierwszą część Mszy określa mianem Ritus initiales, czyli Obrzędy wstępne, jednak we współczesnej literaturze teologicznej coraz częściej można się spotkać z określeniem obrzędy zawiązania lub liturgia zgromadzenia.

Pojęcie liturgia zgromadzenia w pełniejszy sposób oddaje cel i teologiczną wymowę tej części Eucharystii. W niej to bowiem zawiązuje się zgromadzenie liturgiczne, grupa ludzi zespala się ze sobą aby tworzyć Kościół, czyli wspólnotę ludzi modlących się i czuwających. Celem obrzędów wstępnych jest zawiązanie się komunii między ludzkiej (głównie poprzez śpiew oraz dialog kapłana z ludem) ale także między zgromadzeniem liturgicznym a Chrystusem (poprzez Akt pokuty, Kyrie eleison, Gloria i Kolektę).

Przemysław Krakowczyk SAC

Zobacz także