Teologia dziecięca – odsłona XIV

Naukowe religioznawstwo końca XIX i początku XX w. (do II Wojny Światowej) zdominowane było przez pęd do poszukiwania wyjaśnienia genezy religii. Był to swojego rodzaju okres "przedsokratejski" tej dyscypliny, w którym różni badacze i szkoły uważali, że odnaleźli arche fenomenu religii - jedni w "chorobie języka", inni w animizmie, jeszcze inni w pierwotnym lęku (awe) lub totemizmie. 

Byli też i tacy, którzy dowodzili, że najbardziej pierwotną formą religii był monoteizm (a właściwie pramonoteizm), od którego potem, na zasadzie inwolucji, większość ludzi odeszła. Ślady jego można odnaleźć w idei deus otiosus, obecnej w wierzeniach wielu ludów żyjących na bardzo prymarnym stopniu rozwoju technologicznego, czyli, jak się ich w ówczesnej nauce nazywało, dzikich.

Teza ta – rozwijana mocno przez o. Wilhelma Schmidta SVD (napisał na ten temat 12-tomowe dzieło) – była przez jakiś czas oficjalną teorią nt. genezy religii w Kościele. W nauce jednak – wiadomo – żadna teoria nie trwa wiecznie i w tej chwili pramonoteizm jest już tylko paragrafem w książkach nt. historii dyscypliny. Moja ostatnia rozmowa z Marianką kazała mi się jednak zastanowić czy aby słusznie.

Wróciwszy bowiem wczoraj z (najwyraźniej) mentalnej wyprawy badawczej do Narni, stwierdziła z całą pewnością, że tam też Boga znają. Jak mówi:

"Postacie z bajek też znają Pana Boga. Na przykład Pan Tumnus, kiedy spotkał Łucję zawołał: 'Boże miłosierny!’. A potem też mówił coś takiego: 'I Bóg jeden wie, kiedy to nastąpi’. Trzy razy coś takiego powiedział, ale trzeciego nie pamiętam. A więc znają tam Boga, nie tylko Aslana". 

Chyba trzeba poprawić podręczniki.

 


Wpisy blogowe i komentarze użytkowników wyrażają osobiste poglądy autorów. Ich opinii nie należy utożsamiać z poglądami redakcji serwisu Liturgia.pl ani Wydawcy serwisu, Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny.

Zobacz także

Tomasz Dekert

Tomasz Dekert na Liturgia.pl

Urodzony w 1979 r., doktor religioznawstwa UJ, wykładowca w Instytucie Kulturoznawstwa Akademii Ignatianum w Krakowie. Główne zainteresowania: literatura judaizmu intertestamentalnego, historia i teologia wczesnego chrześcijaństwa, chrześcijańska literatura apokryficzna, antropologia kulturowa (a zwłaszcza możliwości jej zastosowania do poprzednio wymienionych dziedzin), języki starożytne. Autor książki „Teoria rekapitulacji Ireneusza z Lyonu w świetle starożytnych koncepcji na temat Adama” (WAM, Kraków 2007) i artykułów m.in. w „Teofilu”, „Studia Laurentiana” i „Studia Religiologica”. Mąż, ojciec czterech córek i dwóch synów.