Kiedy powtarzałem sobie ostatnio tekst Ambrożego, O dziewicach, rzucił mi się w oczy sposób, w jaki argumentuje on za wyższością dziewictwa nad małżeństwem. Taki jakby właśnie trochę nie tego…

Całe to dzieło Ambrożego pełne jest fragmentów, które u współczesnego czytelnika mogą wzbudzić niepokój a niekiedy wręcz oburzenie. Opisując w drugiej księdze wzorcową postać Maryi jednym tchem przypisuje jej wszelkie możliwe cnoty, przy czym oczywiście nie wiadomo, skąd je wytrzasnął. Dowiadujemy sie więc, np. że "nie było w Jej oczach nic ponurego, w słowach nic zuchwałego, w postępowaniu nic nieskromnego, w ruchach nic lekkomyślnego, w chodzie nic niedbałego, w mowie nic swawolnego", itd. jak również, że w ogóle nie opuszczała domu, chyba że udawała się do świątyni. Cóż, Ambroży potrzebował ideału, więc go sobie skonstruował. Normalna rzecz, coś co najwyraźniej robią kaznodzieje każdej epoki. Z kolei pod koniec dzieła wychwala wprost kobiety, które w obawie przed prześladowcami, mogącymi nastawać na ich czystość, wolały popełnić samobójstwo. Ale sumie nie o takich rzeczach chciałem pisać.

W kilku miejscach zestawiając dziewictwo i małżeństwo argumentuje na rzecz wyższości tego pierwszego w sposób co najmniej zaskakujący:

Porównajmy, jeśli chcemy, dobra kobiet zamężnych z najmniejszymi korzyściami dziewic. Kobieta szlachetna mogłaby się chlubić płodnym macierzyństwem: ale im więcej wydała na świat dzieci, tym więcej ma pracy. Oblicza pociechy, jakie jej dzieci przynoszą, lecz zarazem oblicza i troski. Wychodzi za mąż i płacze. Cóż to za śluby, które oblane są łzami? Poczyna życie i dziecko jest jej ciężarem. Z pewnością płodność pierwej zacznie sprowadzać obciążenie niż wyda owoc. Rodzi i niedomaga. Jakże słodki to znak, który w niebezpieczeństwie jest poczęty i w niebezpieczeństwie ma swój koniec. Bliższy będzie bólowi niż rozkoszy. Okupiony jest niebezpieczeństwami i nie posiada się go z własnej woli. Cóż powiedzieć o przykrościach karmienia, wychowania i ożenku? Te zmartwienia są udziałem małżonków szczęśliwych. Matka ma potomków, lecz pomnaża swoje bóle.

Szczerze mówiąc zdębiałem czytając ten fragment i wytrącił mnie on z normalnego, "badawczego" trybu (co widać na załączonym obrazku). I nie chodzi o to, że Ambroży nie ma z pewnego punktu widzenia racji – życie małżeńskie, rodzinne wiąże się z obciążeniami, czasem dużymi, a w jego czasach przynajmniej część z nich była jeszcze bardziej dojmująca. Pewnego rodzaju szok, jaki wywołał we mnie ten tekst wynikał z tego, iż nawykłem do myśli, że wszelke te obciążenia i trudności jakie spotykamy w małżeństwie są częścią "słodkiego jarzma". Innymi słowy – że mają głęboki sens, a nie są tylko ponurą koniecznością, którą trzeba znosić w konsekwencji własnego uwikłania w świat i przyjęcia małżeństwa jako lekarstwa na płonącą w nas pożądliwość (por. 1 Kor 7,9). Jakkolwiek jest to kompletnie irracjonalne – bo jakże zarzucać facetowi z końca IV w., że nie myślał o małżeństwie w kategoriach, w jakich ujmuje je XX-wieczna teologia katolicka – mam do Ambrożego żal o tę argumentację.

Zastanawiam się jeszcze nad jedną rzeczą. Biskupowi Mediolanu nie chodziło oczywiście o odrzucenie problemów wiążacych się z małżeństwem celem prowadzenia życia beztroskiego i pozbawionego zobowiązań. Miał na myśli osiągnięcie celu wyższego – życia w całkowitym poświęceniu się Chrystusowi. Ale trudno oprzeć się wrażeniu, że ten jego obraz małżeństwa jako ciężaru mógłby równie dobrze znaleźć się w ustach jakiegoś proroka wolnych związków a może nawet promiskuityzmu. Jak gdyby religijny totalizm tworzący tego rodzaju argumentację za wyższością dziewictwa paradoksalnie zbliżał się od drugiej strony do swojego przeciwieństwa…  

Uważasz, że nasze treści są wartościowe?

Przekaż 1,5% podatku dochodowego na rozwój serwisu Liturgia.pl,
wpisując w zeznaniu podatkowym numer KRS: 0000 354 036

Więcej informacji
i nasz film

Wypełnij zeznanie
online za darmo

Zamów przypomnienie
kiedy chcesz

Zarekomenduj nas
swoim znajomym