XXIII Niedziela per annum / XII Niedziela po Pięćdziesiątnicy

Po rekolekcjach i urlopie powracam do notatek nt. pochodzenia kolekt niedzielnych w Mszałach Pawła VI i Piusa V.

Mszał Pawła VI, XXIII Niedziela per annum

 

Tekst: „Deus, per quem nobis et redemptio venit et praestatur adoptio, filios dilectionis tuae benignus intende, ut in Christo credentibus et vera tribuatur libertas, et haereditas aeterna. Per Dominum”.

 

Oficjalny polski przekład: „Boże, Ty nam zesłałeś Zbawiciela i uczyniłeś nas swoimi przybranymi dziećmi, wejrzyj łaskawie na wierzących w Chrystusa i obdarz ich prawdziwą wolnością i wiecznym dziedzictwem. Przez naszego Pana”.

 

Przekład oficjalny żadną miarą nie wypacza sensu oryginału, ale jest dość swobodny. Łaciński tekst mówi nie o „zesłaniu Zbawiciela” ale o „przyjściu odkupienia”, ponadto prośba bardziej literalnie brzmi tak: „wejrzyj łaskawie na synów Twego upodobania, aby wierzący w Chrystusa otrzymali prawdziwą wolność i wieczne dziedzictwo”.

 

Historia modlitwy. Właściwie to nie wiem, czy tę kolektę powinno się uznać za kompozycję nową, ułożoną na podstawie dawnych źródeł, czy też za dawną modlitwę znacznie przeredagowaną. Może jednak to drugie. Tak brzmiącej modlitwy nie ma ani w dawnych rzymskich sakramentarzach ani w Mszale Piusa V. Natomiast w najstarszych sakramentarzach z VII/VIII w. (Gelazjańskim, Gregoriańskim papieskim i Gregoriańskim typu II) jest następująca modlitwa:

„Deus per quem nobis et redemptio venit et praestatur adoptio, respice in opera misericordiae tuae ut in Christo renatis et aeterna tribuatur hereditas et vera libertas”. Przekład wariantu: „spójrz na dzieła swego miłosierdzia, aby odrodzeni w Chrystusie otrzymali wieczne dziedzictwo i prawdziwą wolność”.

Nie była to jednak modlitwa mszalna. W obu sakramentarzach Gregoriańskich jest to modlitwa Nieszpór w piątek w Oktawie Wielkanocy, zaś w Sakramentarzu Gelazjańskim figuruje ona ogólnie w zbiorze modlitw na Nieszpory w Okresie Wielkanocnym. Jako modlitwa mszalna pojawia się natomiast w dwóch sakramentarzach galijskich: w "Missale Gothicum" (ok. 700 r.) i w "Missale Gallicanum Vetus" (ok. 770 r.) – w księgach galijskich jest ona jednak znacznie przeredagowana, galijscy kompilatorzy przekręcali teksty bez skrępowania. Nie ma to jednak nic wspólnego z redakcją modlitwy w obecnym Mszale. Aktualna wersja musi być nowa.

 

Mszał Piusa V, XII Niedziela po Pięćdziesiątnicy

 

„Omnipotens et misericors Deus, de cuius munere venit, ut tibi a fidelibus tuis digne et laudabiliter serviatur: tribue, quaesumus, nobis; ut ad promissiones tuas sine offensione curramus. Per Dominum”.

 

Polski przekład wg Mszału łac.-pol. z 1968 r.: „Wszechmogący i miłosierny Boże, Ty sprawiasz, że wierni Twoi godnie Ci służą, daj nam, prosimy, bez przeszkody dążyć do dóbr, które obiecujesz. Przez Pana naszego”.

 

Historia modlitwy. Modlitwa figuruje po raz pierwszy w rzymskim zbiorze zwanym Sakramentarzem Leoniańskim lub Sakramentarzem z Werony (ok. 560/570 r.). Antoine Chavasse uznał tę kolektę za dzieło papieża Wigiliusza (537-555) i w niego była ona zastosowana po raz pierwszy w niedzielę 22 listopada 537 r. Sakramentarz Gelazjański (ok. 628-715) umieszcza ją w VII formularzu na Msze niedzielne po Pięćdziesiątnicy, a Suplement św. Benedykta z Aniane (ok. 810/815 r.) do papieskiego Sakramentarza Gregoriańskiego jako kolektę XIII niedzieli po Pięćdziesiątnicy. Krótko potem cały formularz przechodzi do XII Niedzieli (tak ma np. rzymsko-benedyktyński Sakramentarz z Subiaco z XI w.) i tak już pozostanie do Mszału z 1962 r.

 

Mszał Pawła VI. W Mszale posoborowym jest to kolekta 31 Niedzieli per annum. Redakcja modlitwy bez zmian. Polski przekład nieco się różni od tego z 1968 r.: „Wszechmogący i miłosierny Boże, Ty sprawiasz, że wierni Twoi godnie Ci służą, daj nam bez przeszkody dążyć do zbawienia, które obiecujesz. Przez naszego Pana”.

 


Wpisy blogowe i komentarze użytkowników wyrażają osobiste poglądy autorów. Ich opinii nie należy utożsamiać z poglądami redakcji serwisu Liturgia.pl ani Wydawcy serwisu, Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny.

Zobacz także

Maciej Zachara MIC

Maciej Zachara MIC na Liturgia.pl

Urodzony w 1966 r. w Warszawie. Marianin. Rocznik święceń 1992. Absolwent Papieskiego Instytutu Liturgicznego na rzymskim "Anselmianum". W latach 2000-2010 wykładał liturgikę w WSD Księży Marianów w Lublinie, gdzie pełnił również posługę ojca duchownego (2005-2017). W latach 2010-2017 wykładał teologię liturgii w Kolegium OO. Dominikanów w Krakowie. Obecnie pracuje duszpastersko w parafii Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Bazylianówka w Lublinie. Ponadto jest prezbiterem wspólnoty neokatechumenalnej na lubelskiej Poczekajce, a także odprawia Mszę św. w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego w rektoralnym kościele Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Staszica w Lublinie....