Dlaczego Wielki Post zaczyna się na Awentynie?
Kościół łaciński zaczyna Wielki Post w bazylice Świętej Sabiny na Awentynie. To, że od dominikanów zaczyna posypywanie głów popiołem to coś więcej niż przypadek.
Paradoks historii sprawił, że gdy w XIII w. dominikanie otrzymywali od papieża Honoriusza III bazylikę Świętej Sabiny w Rzymie, prawdopodobnie tradycja mszy stacyjnych nie była już w użyciu. Podobny paradoks historii sprawia, że obecnie papież rozpoczyna posypywanie głów popiołem od dominikanów. Jestem przekonany, że w tym miejscu i w taki sposób zaczyna się życie nie tylko Braci Kaznodziejów, ale całego Kościoła: od wspólnej wędrówki w stronę Zmartwychwstałego. Tylko w takiej perspektywie dbałość o tężyznę duchową, asceza i niesienie problemów innych ma jakikolwiek sens.
Papież Franciszek błogosławi popiół w Bazylice św. Sabiny, fot. op.org
Zbadajmy „tajne” rękopisy…
Każdy, kto choć raz miał okazję zaglądnąć do najstarszych znanych nam ksiąg liturgicznych – i nie mam tu na myśli „mszału trydenckiego”, co pewnie niektórym mogło przyjść do głowy – doskonale wie, jak emocjonujące potrafi być podróżowanie za ich pomocą po starodawnym Rzymie. Ile w nich informacji i detali, które nam, skoncentrowanym na wielkich i wzniosłych ideach, mogą przemknąć niezauważenie.
Akurat dziś warto sięgnąć po kodeks, znajdujący się w czeluściach Biblioteki Watykańskiej. Ta fascynująca księga liturgiczna (jedna z wersji sakramentarza gregoriańskiego) zawiera zwyczaje liturgiczne, takie jakie praktykowano w Rzymie w VIII w. Na poniższych stronach na czarno zapisane są modlitwy, na czerwono zaś dwie ważne i ciekawe adnotacje. Zobaczcie sami. Na stronie 28r, w drugiej linijce od dołu: Feria IIII Ad sanctam Anastasiam, natomiast na 28v, w czwartej linijce od góry, widnieje na czerwono: Ad Sanctam Sabinam…
Warto zatrzymać się na tymi kartami z pergaminu, także dlatego, że, podobnie jak cała księga, to prawdziwe dzieło sztuki. Feria IIII to nic innego jak środa, dzień tygodnia. Sancta Anastasia i Sancta Sabina to rzymskie kościoły położone nieopodal siebie. Zapisana na czerwono informacja mówi, że poniższą modlitwę odmawia się w bazylice św. Anastazji:
Concede nobis, Domine,
praesidia militiae christianae sanctis incoare ieiuniis,
ut contra spiritales nequitiae pugnaturi,
continentiae muniamur auxiliis.
Panie, nasz Boże,
daj nam przez święty post zacząć okres pokuty,
aby nasze wyrzeczenia umocniły nas
do walki ze złym duchem.
I dalej „w bazylice św. Sabiny”
Praesta, Domine, fidelibus tuis,
ut ieiuniorum veneranda sollemnia
et congrua pietate suscipiant
et secura devotione percurrant.
Znajdujemy się w części rękopisu, która opisuje przygotowania do Świąt Zmartwychwstania – stąd, bez cienia wątpliwości, możemy stwierdzić, że w Rzymie tak właśnie rozpoczynano Wielki Post.
Papież Franciszek w Bazylice św. Sabiny na Awentynie, fot. op.org
Czy papież nie może siedzieć u siebie?
Dopiero teraz warto zadać pytanie, po co wracać do takiej tradycji? W pierwszym roku pontyfikatu św. Jana XXIII świadomie odnowiono ten zwyczaj, no może z małą różnicą: procesja rozpoczyna się nie w bazylice św. Anastazji, lecz w bazylice św. Anzelma. Pytanie jednak wciąż pozostaje aktualne: po co wyciągać papieża z Watykanu, kazać mu przyjeżdżać na Awentyn, by przeszedł w procesji od bazyliki benedyktynów do bazyliki dominikanów? Wydaje się, że nie tylko dla pięknej tradycji.
Rozpoczynając Wielki Post potrzeba, byśmy uświadomili sobie, że post to sprawa całego Kościoła, który idzie razem i wspólnie sprawuje Eucharystię. To nie indywidualny trening, jak ten na siłowni, gdzie samotnie żyłuje się tężyznę fizyczną. Asceza i pokuta to zadanie Kościoła!
Jak to wzniosłe stwierdzenie przełożyć na życie codzienne? Przede wszystkim trzeba rozejrzeć się wokół siebie, by dostrzec to, co nam przeszkadza w drodze do Zmartwychwstałego: nie tylko mojemu ego, ale nam wszystkim. W chrześcijaństwie nie chodzi przecież o to, by być perfekcyjnym indywidualistą. Być może ktoś, ktoś bardzo blisko ciebie, niesie taki ciężar w swoim życiu, w którym dźwiganiu warto mu pomóc? Przez post, modlitwę i jałmużnę mamy „otrzeźwieć”, by na nowo zobaczyć prawdziwy świat: taki jaki jest, nie sztuczny.
To, że papież Wielki Post zaczyna od dominikanów to nie przypadek, jeśli ich życie ma być prawdziwie apostolskie, nie może być inaczej…
Artykuł pojawił się pierwotnie na dominikanie.pl, fot. op.org.
Dostarczamy wartościowe treści?
Wpisy blogowe i komentarze użytkowników wyrażają osobiste poglądy autorów. Ich opinii nie należy utożsamiać z poglądami redakcji serwisu Liturgia.pl ani Wydawcy serwisu, Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny.
Zobacz także
-
Liturgia w soczewce: 4 Niedziela Wielkanocna, rok...
„Liturgia w soczewce” to propozycja komentarzy do tekstów liturgii niedzielnej Mszy świętej, byśmy mogli jeszcze... więcej
-
O tradycji udzielania bierzmowania w dzień oktawy...
Niedawno miniona oktawa Wielkanocy to dobra okazja do przypomnienia pewnej tradycji poświadczonej w niektórych źródłach... więcej
-
Posługi współczesnego Kościoła – recenzja ks. dr....
Zostałem jakiś czas temu poproszony o krótki komentarz do książki Dawida Makowskiego „Posługi współczesnego Kościoła.... więcej