Będąc niejako odpowiednikiem Wigilii Paschalnej, celebracja ta stanowi jeden z istotnych elementów klamry zamykającej Okres Paschalny. Często również udziela się tej nocy sakramentu bierzmowania. Tak ważna celebracja zasługuje na starannie dobrany, najlepiej własny repertuar. Co więc zaśpiewać na Mszy?

Wigilia Pięćdziesiątnicy – rys historyczny

Od najdawniejszych czasów Liturgii Kościoła najwłaściwszym czasem na udzielanie sakramentów wtajemniczenia (Chrztu,  Eucharystii i Bierzmowania) była Wigilia Paschalna. Z czasem jednak, gdy z ważnych powodów katechumeni nie mogli przystąpić do nich w tym terminie – sakramentów udzielano im pięćdziesiąt dni później, podczas kształtującej się Wigilii Zesłania. Z tego powodu celebracja ta przejęła na wzór Wigilii Paschalnej dłuższą Liturgię Słowa, która częściowo pokrywała się z tą paschalną. Z tego samego powodu Uroczystość Zesłania otrzymała również oktawę, która to podobnie jak ta Wielkanocna miała wymiar chrzcielny i stanowiła zakończenie obrzędów przyjęcia neofitów do wspólnoty.

W 1955 roku, podczas reformy liturgicznej Piusa XII pozbawiono tę liturgię większości elementów chrzcielnych, w tym dłuższej liturgii słowa. Stan ten zachowano również w rycie odnowionym. Przedłużoną wigilię, wraz z nowym wyborem czytań, przywrócił dopiero papież Benedykt XVI w wydanym w 2008 r. dodatku do III wydania Mszału Rzymskiego. Warto zauważyć, iż nowe teksty bardziej zwracają uwagę na samo wydarzenie Zesłania niż na aspekty chrzcielne. Teksty te, zachowujące antyczny i znany z Wigilii Paschalnej porządek czytanie-śpiew-oracja zostały formalnie wprowadzone do diecezji polskich w roku 2020, choć wcześniej niektóre wspólnoty celebrowały tę liturgię korzystając z tekstów studyjnych. Pełne teksty zatwierdzone przez Komisję Episkopatu Polski można znaleźć tu: LINK. Więcej o liturgii wigilijnej można przeczytać również w komentarzu KEP: LINK.

Poniżej udostępniamy też gotowy do druku rytuał z pełnymi tekstami czytań i modlitw:

Pobierz plik teraz

Pieśni o Duchu Świętym

Istniejący dotychczas repertuar pieśni liturgicznych o Duchu Świętym jest dosyć skromny. Zdecydowana większość utworów nawiązuje treściowo do dwóch najbardziej znanych rytmicznych utworów gregoriańskich: Hymnu do Ducha Świętego (łac. Veni Creator Spiritus) oraz Sekwencji mszalnej (łac. Veni Sanctae Spiritus). Stworzenie repertuarów na dwie Msze – Wigilijną i Mszę w dzień – stanowi dosyć duże wyzwanie, dlatego wciąż istnieje potrzeba nowych śpiewów, zwłaszcza takich, które wykorzystują bogactwo mszalnych formularzy tych celebracji.

W tym artykule zaprezentujemy dwa nowe i dwa starsze, ale mniej znane utwory, które rozszerzą w znacznej mierze dotychczasowy zasób pieśni i pozwolą na większe podkreślenie roli Wigilii Pięćdziesiątnicy.

Repertuar na Mszę

Wieczór przed Niedzielą Zesłania wydaje się najodpowiedniejszym czasem na udzielenie sakramentu bierzmowania i takie rozumienie możemy odnaleźć już w antycznej tradycji Kościoła. Z tego względu niektóre propozycje dobraliśmy właśnie na Mszę z udzieleniem sakramentu bierzmowania.

Śpiew na wejście – Miłość Boża (muz.: Krzyszof Stępień)

Zaproponowany śpiew jest muzycznym opracowaniem tekstu antyfony na wejście podanej na tę celebrację w mszale – nie ma zatem potrzeby szukać innego, odpowiadającego jej treściowo śpiewu. Zwrotki utworu wzięte są natomiast z czytań przedłużonej wigilii, przez co wprowadzają nas już w tajemnice, które będziemy sprawować.

Nuty do utworu można znaleźć poniżej:

Pobierz plik teraz

Obrzęd pokropienia wodą święconą – Źródła i wszystko, co żyje w wodach (muz.: Mateusz Krakowczyk)

Jak wspomniano wcześniej, Wigilia Zesłania Ducha Świętego miała w tradycji wymiar chrzcielny. Nawiązując do tej tematyki, jak również wpisując się w ogólną zachętę do podkreślania i przypominania znaczenia chrztu w Okresie Wielkanocnym, zachęcamy do zastąpienia aktu pokuty obrzędem poświęcenia wody i pokropienia wiernych.

Na ten obrzęd przygotowany został nowy utwór, który swe słowa czerpie z jednej z gregoriańskich antyfon zaproponowanych w III wydaniu Mszału Rzymskiego na pokropienie w Okresie Wielkanocnym. Antyfona ta jest również mocno związana z samym świętem Zesłania – jest antyfoną do pieśni z księgi Daniela w jutrzni, z której to pieśni wzięto zwrotki śpiewu.

Nuty można znaleźć poniżej:

Pobierz plik teraz

Śpiewy podczas obrzędu bierzmowania

Podczas obrzędu bierzmowania można wykonywać śpiewy o Duchu Świętym. Polski rytuał proponuje wykonanie dwóch śpiewów: hymnu O Stworzycielu Duchu Przyjdź oraz sekwencji Przybądź Duchu Święty. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż na mszy wigilii nie wykonuje się sekwencji przed Ewangelią.

Śpiew na przygotowanie darów – Utwierdź, o Boże (muz.: Tomasz Kozubek) lub Przybądź Duchu Boży (Taizé)

Tekst tej pierwszej, nowej kompozycji został wzięty z Offertorium (tzw. antyfony na ofiarowanie) mszy w dzień Zesłania Ducha Świętego oraz mszy obrzędowej przy udzielaniu bierzmowania. Jest to piękna modlitwa o utwierdzenie i zachowanie tego, co uczynił w nas Bóg przez Zesłanie Ducha Świętego. Jako, że przygotowanie darów następuje po obrzędach bierzmowania, tekst ten stanowić będzie doskonałe dziękczynienie za dokonanie sakramentu i płynne przejście w liturgię eucharystyczną, którą otwiera.

Nuty można znaleźć poniżej:

Pobierz plik teraz

Śpiew ten można również wykorzystać podczas przygotowania darów na Mszy w dzień, z której tekstów został zaczerpnięty.

Jeśli nie sprawuje się bierzmowania, można wykonać tu inną pieśń o Duchu Świętym. Proponujemy stosunkowo nowy utwór wspólnoty z Taizé Przybądź Duchu Boży, który w dużej mierze pokrywa się tekstowo z Offertorium Mszy wigilii.

Nagranie utworu zostało opublikowane na oficjalnym kanale wspólnoty z Taizé serwisie YouTube:

Nuty do utworu można zakupić na stronach wspólnoty z Taizé: LINK.

Śpiew na komunię – Jeśli ktoś jest spragniony (muz.: Piotr Pałka)

Tekst antyfony na komunię tej Mszy to cytat z odczytywanej dzisiaj Ewangelii (J 7, 37):

W ostatnim dniu święta, * Jezus stojąc zawołał donośnym głosem: * Jeśli ktoś jest spragniony, a wierzy we Mnie, * niech przyjdzie do Mnie i pije. * Alleluja.

Brakuje dotychczas utworu, który opracowywałby ten tekst w całości. Chcielibyśmy więc zaproponować wykonanie w tym miejscu pewnego mniej znanego w kręgach dominikańskich utworu Piotra Pałki Jeśli ktoś jest spragniony, w którym odnajdziemy większą część treści tej antyfony.

Nagranie śpiewu można znaleźć poniżej:

Śpiew na uwielbienie – Błogosław Pana ma Duszo (Taizé)

Jako śpiew na uwielbienie proponujemy śpiew z Taizé, oparty na wersecie Psalmu 103, który jest obecny w liturgicznych tekstach muzycznych dzisiejszej celebracji.

Nuty do śpiewu znajdują się w śpiewniku Niepojęta Trójco t. II, s. 398.

Jeśli nie odbywał się obrzęd pokropienia, można w ramach uwielbienia wykonać również śpiew Źródła i wszystko co żyje w wodach, który będzie dobrze korespondował z śpiewem na komunię.

Śpiew na zakończenie- Pokój Wam (muz.: Piotr Pałka)

Liturgię proponujemy zakończyć pieśnią Pokój Wam, która powtarza słowa Chrystusa zachęcające do przyjęcia dzisiaj tego Ducha, którego pierwsze przyjęcie będziemy wspominać w samo święto. Śpiew znajdziemy w śpiewniku Niepojęta Trójco , t. II, s. 412.

Można też wykonać dowolny inny śpiew do Ducha Świętego.