Mszał Pawła VI, XV Niedziela per annum

Kolekta: "Deus, qui errantibus, ut in viam possint redire, veritatis tuae lumen ostendis, da cunctis, qui christiana professione censentur, et illa respuere, quae huic inimica sunt nomini, et ea quae sunt apta sectari. Per Dominum".

Oficjalny polski przekład: "Boże, Ty ukazujesz błądzącym światło Twojej prawdy, aby mogli wrócić na drogę sprawiedliwości, spraw, niech ci, którzy uważają się za chrześcijan, odrzucą wszystko, co się sprzeciwia tej godności, a zabiegają o to, co jest z nią zgodne. Przez naszego Pana"

W tłumaczeniu jest: "na drogę sprawiedliwości", podczas gdy w tekście łacińskim tylko: "in viam" (na drogę; por. Dz 9, 2); "christiana professione" – chodzi o chrzest; "quae huic inimica sunt nomini" – dosł. "co się sprzeciwia temu imieniu" – chodzi o imię chrześcijanina, pochodzące od imienia Chrystusa (por. np 1 P 4, 16).

Pochodzenie modlitwy: Kolekta "Deus, qui errantibus" jest jedną z niewielu modlitw, o której pochodzeniu da się powiedzieć coś więcej. Jej autorem jest papież św. Gelazy I (492-496), zaś kontekstem jej powstania jest walka tego papieża z pozostałościami dawnego pogańskiego święta Luperkaliów, które dla wielu chrześcijan wciąz było atrakcyjne. Gelazy I napisał szereg listów oraz ułożył przynajmniej 18 formularzy mszalnych przeciwko Luperkaliom. Kolekta "Deus qui errantibus" pochodzi z jednego z tych formularzy i prawdopodobnie została użyta po raz pierwszy 1 stycznia 495 r. (G. Pomares, Gelase Ier. Lettre contre les Lupercales et dix-huit messes du Sacramentaire Leonien, Sources Chretiennes 65, Paris 1959, s. 192). Modlitwa pojawia się następnie w tzw. Sakramentarzu Leoniańskim (zwanym inaczej "Sakramentarzem z Werony" od miejsca przechowywania rękopisu), najstarszym rzymskim zbiorze modlitw liturgicznych z VI w. Nie była to jeszcze księga liturgiczna sensu stricto tylko po prostu zbiór modlitw, którego przeznaczenie nie jest do końca jasne; formularz do którego należy kolekta "Deus qui errantibus" nie jest przypisany do żadnego konkretnego dnia liturgicznego. Następnie modlitwa pojawia się w "Sakramentarzu Gelazjańskim" (ok. 628/715 r.) jako kolekta II Niedzieli po Oktawie Wielkanocy (IV Niedziela Wielkanocna) i na tej pozycji pozostaje zarówno w późniejszych sakramentarzach rzymsko-frankońskich jak też Mszałach, z Mszałem Piusa V włącznie.

Problem tekstu modlitwy: W Sakramentarzu Leoniańskim i Gelazjańskim modlitwa zaczyna się następująco: "Deus qui errantes in via posse redire", natomiast w Sakramentarzu Gregoriańskim typu II (rzymski sakramentarz papieski adaptowany dla użytku prezbiterów): "Deus qui errantibus ut in viam possint redire iustitiae". Ta druga redakcja przeszła do późniejszych ksiąg rytu rzymskiego, z Mszałem Piusa V włącznie. W Mszale Pawła VI skasowano tylko słowo "iustitiae". Polski przekład nie uwzględnił tej modyfikacji, stąd tekst: "aby mogli wrócić na drogę sprawiedliwości". 

Mszał Piusa V, IV Niedziela po Pięćdziesiątnicy

Kolekta: "Da nobis, quaesumus, Domine: ut et mundi cursus pacifice nobis tuo ordine dirigatur; et Ecclesia tua tranquilla devotione laetetur. Per Dominum".

Przekład z Mszału łac.-pol. z 1968 r.: "Spraw, prosimy Cię, Panie, niech pod Twoimi rządami dzieje świata toczą się w pokoju, a Twój Kościól niech Ci służy w niezmąconej radości. Przez Pana naszego".

Pochodzenie modlitwy: Również i w tym przypadku da się określić autora i czas powstania. Autorem kolekty jest papież Wigiliusz (537-555), czas powstania to 538 r., czyli niespokojny okres wojny gockiej. Znany badacz liturgii rzymskiej Antoine Chavasse był zdania, że formularz zawierający tę modlitwę został użyty 14 lutego 538 r. (Quinquagesima) – por. A. Chavasse, "Messes du pape Vigile dans le Sacramentaire Leonien", Ephemerides Liturgicae 64 (1950), s. 161-213; szczeg. 183-187. Kolekta "Da nobis" znalazła się w Sakramentarzu Leoniańskim (po 560 r.) w bloku formularzy na różne szczególne okoliczności, a w papieskim Sakramentarzu Gregoriańskim (ok. 630 r.) zostaje umieszczona na końcu księgi w zbiorze różnych modlitw. Sakramentarz Gregoriański typu II (ok. 650/683 r.) stosuje ją jako kolektę V Niedzieli po Pięćdziesiątnicy, księgi rzymsko-frankońskie z VIII i IX w. będą umieszczać ją w V lub VI Niedzielę po Pięćdziesiątnicy. Ostatecznie jednak modlitwa ta stanie się kolektą IV Niedzieli – tak podaje np. w XI w. rzymsko-benedyktyński "Sakramentarz z Subiaco".

W Mszale Pawła VI: Kolekta VIII Niedzieli per annum, tekst niemal bez zmian ("pacifico" zamiast "pacifice"), oficjalny polski przekład: "Wszechmogący Boże, spraw, niech pod Twoimi rządami dzieje świata toczą się w pokoju, a Twój Kościół niech bez przeszkód Tobie służy. Przez naszego Pana". Niewątpliwie przekład z 1968 r. był ściślejszy.

Uważasz, że nasze treści są wartościowe?

Przekaż 1,5% podatku dochodowego na rozwój serwisu Liturgia.pl,
wpisując w zeznaniu podatkowym numer KRS: 0000 354 036

Więcej informacji
i nasz film

Wypełnij zeznanie
online za darmo

Zamów przypomnienie
kiedy chcesz

Zarekomenduj nas
swoim znajomym